Doymuş yağ kavramı, literatürde yağ asidi zincirlerinin tamamı veya ağırlıklı olarak tek bağa sahip olduğu bir yağ türü olarak adlandırılıyor. Peki, günlük hayatta ne ifade ediyor? Doymuş yağ ve doymamış yağ kavramı aslında bireyin kilo vermesi üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Doymuş yağ içeren besinler arasında margarinler, kümes hayvanlarının derileri, süt, tereyağı, yumurta gibi ürünler örnek olarak verilebilir.
Doymuş yağ, hidrojen içeriği ile birlikte oda ısısında bile kolaylıkla katı halde kalabilme özelliğine sahiptir. Genelde hayvansal gıdaların içerisinde bulunur. Bu sebeple çok fazla tüketildiğinde farklı rahatsızlıklara sebep olabilir. Peki, doymuş yağlar zararlı mı? Hangi hastalıkları tetikler?
İçindekiler;
Doymuş Yağ Zararlı mı?
Kilo kontrolü yapmak isteyenlerin en çok dikkat etmesi gereken konulardan biri, yemek pişirirken kullanılan yağ çeşididir. Dengeli beslenme sürecinde yağın sağlıklı olup olmadığını ölçmek, kilo vermede ve vücudun hastalıklardan arındırılmasında önemlidir. Günlük hayatta sıklıkla kullanılan tereyağı ve margarinler hangi yağ grubuna girer?
Bu yazı ilginizi çekebilir;
Oda sıcaklığında bulunan doymuş yağlar katı haldedir. Enerjiyi kullanmayı engeller ve depolamaya daha çok uygunluk taşır. Yüksek ısıda yapısal olarak değişir. Çok fazla kullanıldığında kolesterolün yükselmesine sebep olur. Doymuş yağ genellikle hayvansal gıdalarda bulunur. Özellikle kümes hayvanlarının derilerinde de çok fazla görmek mümkündür.
Yukarıda bahsettiğimiz yemeklerde kullanılan tereyağı ve margarinler de doymuş yağlardan oluşur. Kaymak, peynir, süt, tereyağı gibi ürünler tamamen doymuş yağ kaynakları arasında örnek verilebilir.
Doymuş yağın sağlıklı olduğunu söylemek mümkün değildir. Uzun süre kullanıldığında farklı kalp ve damar hastalıklarına sebep olur. Diyet dönemini baltalar. Sağlıklı kilo vermek isteyenlerin baş düşmanıdır, denilebilir. Doymuş yağlar fazla tüketildiğinde kalp hastalıklarına, obeziteye, kolesterolün artmasına ve kansere kadar götürebilir.
Doymuş ve Doymamış Yağlar
Doymuş yağ ve doymamış yağ aslında vücudun organları üzerinde doğrudan etkiye sahip iki kavramdır. Doymuş yağlar hayvansal gıdalarda bulunur. Vücutta çok fazla depolandığında farklı hastalıklara sebep olabilir. Margarin, et, yumurta, süt, peynir gibi süt ve süt ürünlerinde sıklıkla bulunur.
Uzmanların yıllardır uyardığı poğaça, börek, kek gibi ürünler yaparken sağlıklı olduğunu düşünenler, fakat içinde kullandıkları yanlış yağ nedeniyle sağlığını zehirleyenlerin farkı da burada ortaya çıkıyor. Doymamış yağlar doymuş yağlara göre içerisinde farklı olarak hidrojen barındırır. Oda sıcaklığında sıvı hale gelir.
Fındık, fıstık, badem gibi kabuklu yemişler, yer fıstığı, zeytinyağı, susam yağı, kanola yağı gibi ürünler doymamış yağdan üretilir. Omega 3 ve Omega 6 barındıran her türlü besin de doymamış yağ grubu içerisine dahil edilebilir. Fındık, ceviz, zeytinyağı örnek olarak verilebilir. Günlük beslenme rutininde daha çok doymamış yağların ağırlıklı olarak bulunmasına dikkat etmek gerekiyor.
Zeytinyağı Doymuş Yağ mıdır?
Yapılan araştırmalar, insan vücudunun kabul ettiği sağlıklı olan yağ grubunun doymamış yağ grubunda olduğunu ortaya koyuyor. Hemen her yemekte kullanılabilen zeytinyağı doymuş mu yoksa doymamış yağ mıdır?
Yemek yaparken üç farklı yağ çeşidi kullanılıyor. Bunlar margarin, tereyağı ve zeytinyağıdır. Zeytinyağı içerisinde hem doymuş hem de doymamış yağ asitleri barındırır, ancak yoğunluklu olarak doymamış yağ içerdiği söylenebilir.
Konuya daha çok bilimsel açıdan yaklaşalım. Zeytinyağı içerisinde %9 oranında doymamış yağ asidi bulunurken %14 oranında doymuş yağ asidi bulunur. Bu sebeple uzmanlar, denge pozisyonunda olan bu yağın yemeklerde kullanılmasını önerir.
Zeytin tanelerinin vücuda vitamin katma ve antioksidan etkisi sunma özelliği de bulunuyor. Tereyağı ve margarin doymuş yağ grubunda yer alırken sıvı yağ ile zeytinyağı doymamış yağ grubu içerisinde yer alır. Zeytinyağının doymamış yağ grubunda yer alması, sağlıklı olduğunu gösterir. Düzenli olarak kullanıldığında sindirim sistemini düzenleyerek vücuttaki iltihapları önler. Kanser riskini azaltarak saçları nemlendirir.
Doymuş Yağ ile Doymamış Yağ Farkı
Günlük hayatta tüketilen yiyeceklerin içerisinde alınan doymuş yağ oranının %10’u geçmemesi gerekiyor ki bu en yüksek sınır olarak kabul ediliyor. Doymuş yağlar içerisinde doymamış yağlardan farklı olarak hidrojen elementi bulunur. Bu sayede oda sıcaklığında sıvı forma geldiği fark edilebiliyor.
Sağlık açısından değerlendirildiğinde, Amerikan Kalp Derneği tarafından yapılan bir araştırma önemli görülüyor. Günlük alınan besinlerde %8 ile %10 oranında çoklu doymamış yağların bulunması öneriliyor. Doymuş yağ yerine doymamış yağ tüketmek kalp hastalıkları riskini azaltıyor.
Doymuş yağ asitleri oda sıcaklığında katı halde olma özelliğini korurken, doymamış yağ asitleri sıvı haldedir. Erime noktası doymamış yağlarda daha düşüktür. Doymuş yağlar genellikle hayvansal gıdalar içerisinde bulunur. Doymamış yağlar ise bitkisel gıdalarda bulunur. Doymuş yağlar kolesterolün yükselmesine, kalp ve damar hastalıklarının ortaya çıkmasına sebep olurken, doymamış yağlar iyi kolesterolün açığa çıkmasına ve sağlığın korunmasına teşvik edici olarak görülür.